HaMmam Amsterdam
“In de hamam worden niet alleen lichaam en geest, maar ook de zintuigen gestreeld. De ruimtes worden prachtig mysterieus verlicht door het strijklicht vanaf het dak, wat een verstilde en rustgevende uitstraling geeft. De druppels uit de kranen die in de waterbakken vallen klinken als muziek in je oren, zo nu en dan onderbroken door het ruimtevullende gezang van de werkende schrobsters. Het gevoel, beschermd en omarmd te zijn door de wanden van het badhuis en de sfeer in het badhuis, zorgen ervoor dat je in jezelf keert.”
Tegenwoordig wordt de hamam niet meer alleen door islamieten gebruikt. Ook andere bevolkingsgroepen hebben sinds een aantal jaren de weg naar de hamam gevonden. Islamieten en niet-islamieten baden naast en door elkaar. Van oudsher vormt het badhuisbezoek een sociale activiteit voor vooral islamitische vrouwen. Door het plaatsen van deze functie in Amsterdam-Oost zou de hamam deze sociale functie weer op zich kunnen nemen. En het gebruik door mensen met verschillende culturele achtergronden zal het wederzijds begrip voor elkaar kunnen bevorderen.
De hamam is gesitueerd in een plantsoen tussen de losstaande bebouwing aan de noordzijde van het Oosterpark in Amsterdam-Oost. Dit is een stadsdeel met een zeer gevarieerde bevolking. Het gebouw is introvert en wordt door een bajonetdoorgang in twee volumes gescheiden: het mannen- en vrouwen-baddeel. In de ruimte tussen de twee volumes loop je naar de beide ingangen van de hamam, een zone tussen binnen en buiten.
De structuur van het gebouw is geïnspireerd op het Razvian huis in Yazd in Iran uit 1880. Deze wordt geïntroduceerd voor de routing, de constructie en de organisatie van het plan. Een strakke structuur van U-vormige verblijfsruimtes afgewisseld door gangen. Er ontstaat zo een parallel gebruik van verschillende ruimtes.
De bezoeker kan zich bewegen tussen de verblijfsruimtes, zonder deze te hoeven betreden. In deze verblijfsruimtes bevinden zich de kleedkamers, de massageruimtes, de rustruimtes en de badruimtes met verschillende temperaturen. De fascinatie voor de oneindige structuren en versieringen van de islamitische architectuur zijn in vorm, materiaalgebruik en constructie in het gebouw doorgevoerd. Door subtiele onderbrekingen van de strenge structuur ontstaan er verrassende en bijzondere ruimtes.
De zoektocht in de islamitische architectuur naar een ordelijke manier en structuur om het programma in onder te brengen is ook herkenbaar in het Nederlandse Structuralisme. Het ontwerp grijpt terug op een oude islamitische structuur, verweven met hedendaagse vormen: met het doel om een herkenning te bieden aan zowel islamieten als aan niet-islamieten.
project Hamam, een Oosters badhuis, 2005
ontwerp Brecht Goeman
plaats Amsterdam
grootte 2.500m2
